හරස් ප්‍රශ්න කිරීමේ දී මග හැරිය යුතු උවදුරු
"Of all the duties of a counsel, that of cross-examination is, in my opinion, the most difficult one in which to acquire proficiency. Few have excelled in it. It is a dangerous weapon, and the true art lies in knowing either where not to put any questions at all, or the exact moment when to stop putting them."
Reminiscences of Montagu Williams.
****************
එදිනෙදා උසාවියේ දි දකින දේවල් එක්ක මේ ගැන ටිකක්
ලියන්න හිතුනා. මේ ටික ලියන්න හිතුන කතාව මෙතැන දාන්න යන්නෙ නෑ, මොකද අදාළ
තැනැත්තා හඳුනාගන්න නිසා. නමුත් ඒ තුළින් එදිනෙදා උසාවියේ වැඩ කරන අයට වැදගත් වන පාඩමක්
ඉගෙන ගන්න පුළුවන්.
සාක්ෂිකරුවකුගේ විශ්වසනීයත්වය මැන බලන නොයෙකුත්
උපක්‍රම අතරින් අදටත් අංක 1 විදියට අවිවාදයෙන් පිළිගන්නේ ‘හරස් ප්‍රශ්න’ කිරීම.
ඇත්තටම හරස් ප්‍රශ්න කිරීම කියන දේ දෙපැත්ත කැපෙන කඩුවක් වගෙයි. චුට්ටක් වැරදුනොත්
තමන්ටම පාඩු වෙනවා. ඒ නිසයි හරස් ප්‍රශ්න කිරීමේ දී ප්‍රවේශම් වෙන්න අවශ්‍ය. ජ්‍යෙෂ්ඨ
නීතීඥවරයකු එක්ක ටික කාලයක් හෝ එක්ව කණිෂ්ඨ නීතීඥවරයකු විදියට වැඩ කිරීම මේ නිසා
වැදගත්. මොකද අත්දැකීම් එක්ක හරස් ප්‍රශ්න කිරීමේ නොයෙකුත් උපක්‍රම එකතුකර ගන්න
පුළුවන් නිසා. මේ උපක්‍රම අතුරෙන් එක්තරා ක්‍රමවේදයක් තමයි හරස් ප්‍රශ්න කිරීමේදී
මග හැරිය යුතු උවදුරු ගැන දැන ගෙන ඒවා මග හැරීම.
මේ විදියට හරස් ප්‍රශ්න කිරීමේ දී මග හැරිය යුතු
උපද්‍රව වලින් එකක් තමයි සාක්ෂිකරුවාගෙන් මූලික සාක්ෂි විමසීමේදී මතු වුන කරුණු
තහවුරු කරන හෝ සනාථ කෙරෙන කරුණු මතු පිටට ගෙන ඒම වැළැක්වීම. මූලික සාක්ෂියේ දී මතු
කරපු කුඩා කරුණක් හරස් ප්‍රශ්න කිරීමේ දී ඉතා බලවත් කරුණක් බවට පත්වෙන්න පුළුවන්.
මේ ගැන හැරිස්ගේ “Hints
on Advocacy”,
රාම්ගේ “Ram on Facts” පොත්වල බොහොම හොඳට නිදසුන් එක්ක සාකච්ඡා කරලා
තියෙනවා. කැමති අයට බලන්න කියවන්න පුළුවන්. හොඳම උදාහරණයක් තමයි හරස් ප්‍රශ්න
අහද්දි මූලික සාක්ෂියෙදි කතා නොකල ලේඛනයක් ගැන ප්‍රශ්න කරලා සාක්ෂි දෙන පාර්ශ්වයට
ඒ අත්හැරුණු ලේඛනය ලකුණු කරන්න අවස්ථාව සලස්වලා දීම. විරුද්ධ පාර්ශ්වයට එරෙහිව මූලික
සාක්ෂියේ දී ඉදිරිපත්වෙන කරුණකට වඩා විරුද්ධ පාර්ශ්වය විසින්ම ඒ සාක්ෂිකරුවාගෙන්
කටින් තමන්ට එරෙහිව ගන්න සාක්ෂියක් සාමාන්‍යයෙන් ප්‍රභලයි. මේ වගේ දේවල් සාමාන්‍ය
නඩු විභාගවලදී එදිනෙදා සිද්ධවෙනවා ඔබලා දැක ඇතිවාට සැකයක් නැහැ. අපි මතක තියා ගන්න
ඕනා හරස් ප්‍රශ්න කිරීමේ දී සාක්ෂිකරුවා දෙන සාක්ෂිය කලින් පුරුදුවෙලා ආපු
සාක්ෂියක් නොවන බවට අධිකරණය විසින් සාමාන්‍යයෙන් පිලිගන්නා බව. එහෙම නැත්නම්
සාක්ෂියක විශ්වාසනීයත්වය මනින හොඳම මිම්ම විදියට හරස් ප්‍රශ්න පිලිගන්නෙ නෑ නේ.
එතකොට හරස් ප්‍රශ්නයකට දෙන පිළිතුරක් සාමාන්‍යයෙන් ස්වභාවික පිළිතුරක් විදියටයි
පිලිගන්න වෙන්නෙත්. හිතාමතා, පුහුණුවෙලා දෙන සාක්ෂියකට වඩා මේ වගේ ස්වභාවිකව දෙන
සාක්ෂියක වටිනාකම වැඩි බව අමුතුවෙන් කිව යුතු නැහැ. මේ නිසාම තමයි “නඩුවක වැදගත්
කරුණක් ගැන හරස් ප්‍රශ්න අහලා නැත්නම් එය පිළිගත් කරුණක් සේ සැලකේ” කියලා හැම
තිස්සෙම නඩු තීන්දුවල කියන්නේ. කොහොමවුනත් මේ අනතුර වලක්වාගන්න අපිට පුළුවන් අපි
අහන්න යන කරුණ ගැන වටපිටාවෙන් වෙනත් කරුණු ඉදිරිපත්වෙලා, එය සැඟවුනු කරුණක් බවට
පත්වෙලා නොතිබෙනවානම් සහ/හෝ මොකක්හරි කරපු ප්‍රකාශයක් ඇත්ත නෙමෙයි කියලා පේන්න
තියෙනවානම්. ඇත්තටම මේ හරස් ප්‍රශ්න කිරීමේ දී අපි විසින් මග හැරිය යුතු උවදුරක්.
මේ වගේ තවත් උවදුරක් තමයි හරස් ප්‍රශ්න කරන
පාර්ශ්වයට හානි වෙන, නමුත් මූලික සාක්ෂි විමසීමේ දී සාක්ෂි නොදුන්න කරුණක් හරස් ප්‍රශ්න
කරලා සාක්ෂි විදියට ලබා ගැනීම. මේ වගේ අවස්ථාත් ඕනා තරම් දකින්න තියෙනවා. කියවද්දි
මතක් වෙනවා ඇති නේද. මේ වගේ ප්‍රශ්න හුඟක් වෙලාවට මතු වෙන්නේ එකම මූලික සාක්ෂි
විමසීමේදී අහපු ප්‍රශ්නයක් ගැනම හරස් ප්‍රශ්න වලදිත් කීප විටක් ඇහීම හින්දා. අනිත්
පැත්තට මේ වගේ තත්ත්වයක් ඇති වෙනවා ඕනෑවට වඩා කරුණු සාක්ෂිකරුවාගෙන් මතු කරවන්න
ගිහිල්ලා. ඉතින් මේ නිසා හරස් ප්‍රශ්න කිරීමේදී මග හැරිය යුතු මේ උවදුර ගැනත් ඔබලා
දැනුවත් වීම ඔබලාගේ අධිකරණ කටයුතුවලදී වඩාත් පහසුවක් වේවි.
***********
"Never cross-examine a woman. It is of no use. They cannot disintegrate the story they have once told; they cannot eliminate the part that is for you from that for you from that which is against you. They can neither combine, nor shade, nor qualify. They go for the whole thing, and the moment you begin to cross-examine one of them, instead of being bitten by a single rattlesnake, you are bitten by whole barrelful. I never, except in a case absolutely desperate, dared to cross-examine a woman"
Rufus Choate (Green Bag, 53.)
Great
ReplyDelete....